|
1- ÖN İDARİ İŞLEM NİTELİĞİNDE OLAN VE MÜKELLEF TARAFINDAN DAVA KONUSU
EDİLEMEYEN TAKDİR KOMİSYONU KARARINDAKİ HATA İDARİ DAVAYA KONU OLAN
TARHİYAT İŞLEMİNİ SAKATLIYACAĞINDAN MÜKELLEF TARAFINDAN TARHİYATA KAR-
ŞI AÇILAN DAVADA TAKDİR KOMİSYONU KARARININ İPTALİNE KARAR VERİLEMİYE-
CEĞİ;
2- VERGİ BEYANNAMESİNİN SÜRESİNDE VERİLMEMESİNİN RE'SEN TAKDİR SEBEBİ
OLDUĞU HK.
Uyuşmazlıkta, 1977 yılında mükellef ve ortağı tarafından işletmeye açı
lan oteli ile ilgili olarak ticari kazanç ve bu otelin 23.11.1977 tari
hinden itibaren kiraya verilmesi sebebiyle elde edilen gayrimenkul ser
maye iradı sebebiyle beyanda bulunulmadığından re'sen takdir yoluyla
tespit olunan matraha göre adına salınan gelir ve mali denge vergisi
ile kesilen kaçakcılık cezasına karşı açılan davayı; matrah takdirinde
mükellefin 1/2 hissesi dikkate alınmadığından isabet bulunmadığı ve
tarhiyatın dayanağı olan takdir komisyonu kararının idari bir işlem ol
ması sebebiyle hisseye göre kabulü ve geri kalan kısmının iptali söz
konusu olamayacağı gerekçesi ile kabul ederek Takdir Komisyonu kararı-
nı iptal ve tarhiyatın kaldırılmasına karar verilmiş bulunmaktadır.
Vergi Usul Kanununun 20.maddesinde vergi tarhının idari işlem olduğu,
377.maddesinin birinci fıkrasında da; mükelleflerin ve kendilerine ver
gi cezaları kesilenlerin tarh edilen vergilerle kesilen cezalara karşı
Vergi Mahkemelerinde dava açabilecekleri, 378.maddesinde ise; Vergi
Mahkemelerinde dava açabilmek için verginin tarh edilmesi, cezanın ke-
silmesi ve tevkif yoluyla alınan vergilerde de istihkak sahiplerine
ödemenin yapılmış olması gerektiği hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm-
lerden anlaşılacağı gibi, bir çok tamamlayıcı işlemlerden oluşan vergi
lendirme süresinde dava konusu yapılabilecek kesin ve yürütülmesi ge-
rekli işlem "tahakkuk" aşamasındaki işlemdir. Tahakkuk işlemine takad-
düm eden bütün idari işlemler, vergi hukukunda, idari yargı yerlerine
götürülebilme ve dava edilebilme yönünden "ön idari işlem" niteliğin-
dedir. Vergi Mahkemelerinde mükellef tarafından idari dava konusu yapı
labilecek işlem ancak ve ancak tarhedilen vergi ve kesilen ceza olduğu
na göre, mahkemelerce de tarhiyatın ve cezanın iptaline karar verilme-
lidir.
Herne kadar, takdir komisyonu kararındaki birtakım usulsüzlükler bazı
ahvelde, idari dava konusu yapılan tarhiyat işlemini sakatlayabilirse
de, bu durumda da, iptaline karar verilmesi gereken işlemin tarhiyat
olacağında hiç kuşku yoktur.
Bu nedenlerle dava konusu uyuşmazlıkta takdir komisyonu kararındaki
hata sebebiyle sadece tarhiyat hakkında karar verilmesi gerekirken; ön
idari işlem olan ve tek başına mükellef tarafından idari dava konusu
yapılması mümkün bulunmayan takdir komisyonu kararının iptaline karar
verilmesinde yasal isabet görülmediğinden Erzurum Vergi Mahkemesinin
temyize konu 8.3.1984 gün ve E:1982/399, K:1984/42 sayılı kararının
bozulmasına; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin
2.bendi uyarınca işin esasına gelince:
213 sayılı Kanunun 160.maddesinde işi bırakan mükelleflerin durumu ver
gi dairesine bildirmeleri gerektiğinin açıklandığı ve aynı kanunun 30.
maddesinde de, re'sen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kıs-
men maddi delillere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde
takdir komisyonları tarafından rakdir edilen matrah veya matrah kısmı
üzerinden vergi tarh olunması" şeklinde tarif edildikten sonra vergi
beyannamelerinin kanuni sürede verilmeme hali re'sen takdir nedeni sa-
yıldığıcihetle, işi bıraktığını ve işyerini kiraya verdiğini bildirme-
diği gibi beyannamesini vermeyen mükellef hakkında re'sen matrah takdi
rinde kanuna aykırılık olmamakla beraber, takdir sırasında mükellefin
1/2 hissesi dikkate alınmadan karar verilmesi yerinde görülmediğinden
dava konusu tarh ve ceza kesme işlemlerinin bu kısmının iptaline, da-
vanın fazlaya ilişkin kısmının ise reddine karar verildi.
(MS/EK)
|