|
KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNUN 7.MADDESİNİN 16.BENDİNDE ÖNGÖRÜLEN MUAFİYET
KOŞULLARINI İHLAL ETMEYEN KOOPERATİFLERİN, YALNIZCA ÜST BİRLİĞE ÜYE
OLMADIKLARI NEDEN GÖSTERİLEREK NET AKTİF VERGİSİ MÜKELLEFİ SAYILMALA-
RINA OLANAK BULUNMADIĞI HK.
Davacı kooperatifin ihtirazi kayıtla verdiği net aktif vergisi beyan-
namesi üzerinden adına tahakkuk ettirilen net aktif vergisine karşı a-
çılan davayı; 3986 sayılı Kanunun 5. maddesinde, bilanço esasına göre
defter tutmak mecburiyetinde bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükel-
leflerinin net aktif vergisinin de mükellefi olduklarının hükme bağ-
landığı, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16. maddesinde ise,
esas mukavelelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare
meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihti-
yat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş
görülmesine dair hükümler bulunması şartı ile kooperatiflerin kurumlar
vergisinden muaf olacaklarının öngörüldüğü, 1163 sayılı Kooperatifler
Kanununun 93/4. maddesinde, kooperatif birliklerinin ve kooperatif
merkez birliklerinin faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri tak-
dirde Kurumlar Vergisi Kanununun 7/16. maddesindeki muafiyetten fayda-
lanamayacaklarının belirtildiği, öte yandan ... gün ve ... sayılı Res-
mi Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 1995/32 sayılı kararıyla
3986 sayılı Kanunun net aktif vergisinin gayrisafi hasılat üzerinden
alınmasına ilişkin hükümlerinin iptal edilmesine karşın, verginin net
aktif değerler üzerinden hesaplanması ile ilgili hükümleri ile asgari
net aktif vergisine ilişkin hükmünün Anayasa'ya aykırı olmadığına ka-
rar verildiği, bu durumda üst birliğe üye olmadığı anlaşılan davacı
kooperatifin muafiyetten yararlanması olanaksız bulunduğundan, net ak-
tif vergisinden de muaf tutulmasına hukuken olanak bulunmadığı cihetle
3986 sayılı Kanunun iptal edilmeyen hükümlerine uygun olarak davacı a-
dına tahakkuk ettirilen net aktif vergisinde kanuna aykırılık görülme-
diği gerekçesiyle reddeden Ankara Altıncı Vergi Mahkemesinin
13.11.1996 gün ve 1996/1268 sayılı kararının; Kurumlar Vergisi Kanunu-
nun 7/16. maddesindeki şartları taşıdıklarından, kurumlar vergisi ve
net aktif vergisinden muaf oldukları ileri sürülerek bozulması istemi-
dir.
3986 sayılı Kanunun 5 inci maddesi, net aktif vergisi yükümlü-
lüğü için "bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutmak" ve
"gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmak" şeklinde belirtilen iki
koşul öngörmüştür.
Türk Ticaret Kanunu ve Kooperatifler Kanunu hükümleri nedeniyle
kooperatifler, bilanço esasına göre defter tutmak zorundadırlar. An-
cak, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 ncı
bendinde yazılı muafiyet koşullarını taşıyan kooperatifler, kurumlar
vergisi yükümlüsü olmadıklarından, net aktif vergisi yükümlülüğü için
3986 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde öngörülen ilk koşulu taşımakla
birlikte ikinci koşulu taşımamaktadırlar.
Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 ncı bendinde,
fiilen de bu şartlara uymak koşuluyla anasözleşmelerinde; sermaye üze-
rinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç
üzerinden pay verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmaması
ve münhasıran ortaklarla iş görülmesine ilişkin hükümler bulunan koo-
peratifler, kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur.
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun "Muafiyetler" başlığını ta-
şıyan 93 üncü maddesinde ise kooperatifler, kooperatif birlikleri, ko-
operatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin,
kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 ncı bendindeki esaslar
uyarınca kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanacakları kurala bağ-
landıktan sonra dördüncü fıkrada, kooperatifler, bunların birlikleriy-
le merkez birliklerinin, faaliyete geçen üst kuruluşlara girmedikleri
takdirde, maddede öngörülen bazı muafiyetlerden, bu arada Kurumlar
Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 ncı bendinde yazılı muafiyetten
yararlanamayacakları kabul edilmiştir. Kurumlar vergisi muafiyetinden
yararlanılmasını, üst birliğe girme koşuluna bağlayan dördüncü fıkra,
kooperatifçiliği güçlendirmek amacıyla geçici komisyonda madde metnine
eklenmiştir. 1163 sayılı Yasada kooperatiflerin, üst birliğe üye olma-
ları zorunlu tutulmamıştır. Üst birliğe üyeliğin zorunlu bir koşul ol-
maması karşısında, 93 üncü maddenin dördüncü fıkrasının, kurumlar ver-
gisi muafiyeti yönünden biçimsel bir koşul olduğu, muafiyet için temel
koşulun, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16
ncı bendinde yer alan şartlardan oluştuğu anlaşılmaktadır. Esasen, sa-
dece ortakları ile iş gören, sermaye üzerinden kazanç dağıtmayan, yö-
netim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay vermeyen, ihti-
yat akçelerini ortaklarına dağıtmayan ve anasözleşmesinde bunlara i-
lişkin kural bulunan kooperatifler, ortaklarını en kısa sürede ve en
düşük maliyetle kuruluş amacına ulaştırmayı hedefleyerek faaliyet gös-
tereceklerinden, vergilendirilebilir kurum kazancı da elde edemeyecek-
lerdir. Bu durumda, Kurumlar Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin 16 ncı
bendinde öngörülen koşulları ihlal etmeyen kooperatiflerin, salt faa-
liyete geçmiş üst kuruluşa üye olmadıkları neden gösterilerek ve ver-
giye tabi kazanç elde ettikleri de saptanmaksızın kurumlar vergisi mü-
kellefi sayılmalarına olanak bulunmamaktadır.
Kurumlar vergisi mükellefi olmayan kooperatiflerin net aktif
vergisinin mükellefi olmaları da söz konusu değildir. Maliye Bakanlığı
da net aktif vergisine ilişkin (1) sayılı Genel Tebliğde, kurumlar
vergisi beyannamesi vermek zorunda bulunmayan kooperatiflerin net ak-
tif vergisi ödemeyeceklerini, (2) sayılı Genel Tebliğde ise ilgili ya-
salardaki muafiyet şartlarını taşımadıkları için kurumlar vergisi mü-
kellefi olan kooperatiflerin net aktif vergisine tabi olacaklarını du-
yurduğundan, aksi yolda verilen mahkeme kararında yasal isabet bulun-
mamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Ankara Altıncı
Vergi Mahkemesinin 1996/1268 sayılı kararının bozulmasına, karar ve-
rildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:98)
|