|
1- RANDIMAN YOLUYLA MATRAH FARKI BULUNMASININ AYNI ZAMANDA DEFTER KA-
YITLARININ İHTİCACA SALİH OLMADIĞINI DA GÖSTERECEĞİ;
2- MATRAH FARKININ BULUNUŞUNDA İZLENEN YÖNTEM HATALI İSE, BİLİRKİŞİ
İNCELEMESİ YAPTIRILMASI GEREKTİĞİ HK.
Çorap imalatçısı şirket adına 1987 yılına ilişkin işlemlerinin imalat
randımanı yönünden incelenmesi sonucunda bulunan fark üzerinden Aralık
1987 vergilendirme dönemi için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi
ve dahili tevkifat salınmıştır.
Davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve 1993/1178
sayılı kararıyla; inceleme raporu ve eki belgelerde, resen takdir yo-
luna hangi nedenle başvurulduğunun açıklanmadığı, olayda, 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde yer alan takdire sevk sebeple-
rinden hiçbirinin bulunmadığı, bu nedenle, randıman yoluyla bulunan
matrah farkı üzerinden resen yapılan tarhiyatın yasaya aykırı olduğu
gerekçesiyle cezalı tarhiyatın kaldırılmasına karar vermiştir.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz başvurusunu inceleyen Danış-
tay Onbirinci Dairesi, ... günlü ve 1996/1229 sayılı kararıyla; ince-
leme elemanınca yükümlü şirketin defter ve belgelerinin incelenmesi
sonucu kayıtlardaki bilgiler esas alınarak yapılan emtia dengesine gö-
re imalata verilmesi gereken hammadde tutarına İstanbul Çorap İmalat-
çıları ve Formacılar Esnaf ve Sanatkarlar Odasından bildirilen bekleme
ve üretim firelerinin ortalaması uygulanarak, imalata verilen hammad-
denin, çorap çeşitlerinde eşit miktarlarda kullanıldığı varsayılarak,
her bir çorap çeşidi için (biri hariç) imalata verilen hammadde mikta-
rından hareketle, şirket temsilcisinin bir düzine çorabın gramajıyla
ilgili ifadesi esas alınarak mamul madde miktarının saptandığı, orta-
lama satış fiyatı gözönüne alınarak saptanan hasılat tutarından, ka-
yıtlarda yer alan hasılatın tenzili sonucunda kayıt dışı bırakıldığı
belirlenen matrah farkının bulunduğu, olayda imalata verilen iplik
türlerinde bekleme ve imalat fire oranları farklı olduğu halde, fire
oranlarının ortalaması alınarak kayıt dışı hasılat bulunmuş ise de, i-
malata verilmesi gereken hammadde tutarının yükümlü şirket kayıtların-
dan çıkarıldığı, bu hususta taraflar arasında herhangi bir ihtilafın
bulunmaması karşısında, mamul madde miktarının, herbir çorap çeşidi i-
çin bekleme ve imalat fireleri esas alınarak ayrı ayrı hesaplanması i-
çin bilirkişi incelemesi yaptırılarak kayıt dışı bırakılmış hasılat
bulunup bulunmadığının saptanması ve sonucuna göre bir karar verilmesi
gerektiği, yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonucunda kayıt dışı ha-
sılatın varlığı halinde, mükerrer vergilemeye neden olunmaması için
dahili tevkifatın kaldırılması gerektiğini belirterek kararı bozmuş-
tur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve 1996/-
1251 sayılı kararıyla; ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve ge-
rekçeye ek olarak; aynı dönemle ilgili olarak yapılan cezalı kurumlar
vergisi tarhiyatına karşı açılan davada, mahkemelerince verilen tarhi-
yatın kaldırılması yolundaki karara karşı yapılan temyiz isteminin Da-
nıştay Dördüncü Dairesince reddedildiği ve kararın, karar düzeltme a-
şamasından da geçerek kesinleştiği gerekçesiyle ilk kararında diren-
miştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edil-
miş ve inceleme raporundaki tespitler yinelenmiş, davanın reddi gerek-
tiği ileri sürülerek bozulması istenmiştir.
Çorap üretimi ve toptan ticareti yapan yükümlü adına 1987 tak-
vim yılına ilişkin işlemlerinin imalat randımanı yönünden incelenmesi
sonucunda bir kısım hasılatın kayıt ve beyan dışı bırakıldığından ba-
hisle resen salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisi ve dahili
tevkifatı kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı vergi dairesi müdürlü-
ğü tarafından temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde resen vergi
tarhı; vergi matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere
veya kanuni ölçülere daynılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde
takdir komisyonlarınca takdir edilen veya inceleme raporlarında belir-
tilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması şeklinde
tanımlanmış, maddenin 2 nci fıkrasının 4 üncü bendinde, defter kayıt-
ları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve kesin o-
larak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık
olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmaması, resen takdir nedeni ka-
bul edilmiştir.
İmalatçı işletmeler yönünden randıman (verimlilik) esası, üre-
time sevk edilen hammadde, yarı mamul ve yardımcı madde miktarından
yola çıkarak üretilmesi gereken mamul miktarının saptanmasını ifade
etmektedir. İşletmenin dönem başı ve sonu stokları, yıl içi hammadde,
yarı mamul ve yardımcı madde alışları ile üretim teknolojisi ve diğer
üretim araçları gözönüne alındığında, hasılatın bir kısmının kayıt ve
beyan dışı bırakıldığı sonucuna ulaşılması, aynı zamanda defter kayıt-
larının ve belgelerin, vergi matrahının doğru olarak saptanmasını el-
verişsiz kılacak ölçüde karışık olduğunun kabulünü de gerektirecektir.
Çorap imali ve toptan ticareti yapan yükümlünün emtia dengesine
göre imalata verilmesi gereken hammadde tutarına İstanbul Çorap İma-
latçıları ve Formacıları Esnaf ve Sanatkarlar Odasından bildirilen fi-
re oranları ortalamasının uygulanması suretiyle mamul miktarı saptan-
mıştır. Anılan kurum, imalatta kullanılan iplik miktarları ve firele-
rine ait bir imalat standardı olmadığından, her üreticiye göre değiş-
tiğini belirterek, altı tip çorapta kullanılan gramaj miktarları ile
fire oranlarını bildirmiştir. Ancak, bu bilgilerden hareket eden ince-
leme elemanı, fire oranları ortalamasını bulurken hesap hatası yaptığı
gibi, her bir çorap türünde eşit miktarda iplik kullanıldığını varsay-
mış, envanter kayıtları ile karşılaştırma sonucu bulduğu farkı, birim
fiyatlarıyla değerleyerek saptadığı matrah farkını vergilemede esas
almış, boyama ve apreleme fire oranlarını gözönüne almamıştır.
İmalata verilen hammadde miktarı yükümlü kayıtlarından çıkarıl-
dığı ve davacı tarafından ilgili Odanın bildirdiği fire oranlarına
herhangi bir itiraz yöneltilmediğinden, 2577 sayılı İdari Yargılama U-
sulü Kanununun 20 nci maddesinin 1 inci bendinde yer alan Danıştay ile
idare ve vergi mahkemelerinin bakmakta oldukları davalara ait her çe-
şit incelemeleri kendiliklerinden yapacakları kuralı karşısında, bil-
dirilen fire oranlarının ait olduğu üretim aşamalarına ayrı ayrı uygu-
lanması suretiyle bulunacak mamül miktarı ve varsa noksan hasılat mik-
tarının bilirkişi incelemesi yaptırılarak saptanması ve sonucuna göre
bir karar verilmesi gerekirken tarhiyatın kaldırılması yolundaki ka-
rarda hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mahkemesi-
nin ... günlü ve 1996/1251 sayılı kararının bozulmasına, yeniden veri-
lecek kararda karşılanacağından yargılama giderleri yönünden hüküm ku-
rulmasına gerek bulunmadığına, karar verildi.
(MT/ES)
|