|
TOPTAN VE PERAKENDE GIDA MADDESİ BAKKALİYE EMTİASI ALIM SATIMI YAPAN
YÜKÜMLÜNÜN KAYDİ ENVANTERİNDEN ÖRNEKLEME YOLUYLA BULUNAN FARKIN TOPTAN
VE PERAKENDE SATIŞLARININ AYIRIMI YAPILMADAN VE ÖRNEKLERİN TÜM EMTİAYI
TEMSİL ETME NİTELİĞİNE SAHİP OLMADIĞI GÖZARDI EDİLEREK TEŞMİLİ SURE-
TİYLE YAPILAN TARHİYATIN KALDIRILMASINDA HUKUKA AYKIRILIK GÖRÜLMEDİĞİ HK.
Toptan ve perakende gıda maddesi ve bakkaliye emtiası alım satımı ile
uğraşan yükümlünün 1990 takvim yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi
sonucunda bir kısım hasılatın kayıt dışı bırakıldığı saptanmış ve adı-
na kaçakçılık cezalı gelir vergisi ve fon salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Hatay 1.Vergi Mahkeme-
si, ... günlü ve ... sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
30 uncu maddesinde resen takdir nedenlerinin düzenlendiği, 134 üncü
maddesinde ise vergi incelemesinin amacının belirtildiği, 193 sayılı
Gelir Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde gelirin tespitinin hükme bağ-
landığı, olayda, inceleme raporu ve eki tutanak ile yükümlünün satışı-
nı yaptığı toptan ve perakende gıda ve tüketim mallarından on çeşit
emtia üzerinde kaydi envanter yapıldığı, envanteri yapılan ... lira
maliyetli emtia satışında ... lira hasılatın gizlendiğinin anlaşıldı-
ğı, aynı yaklaşımla tüm vergilendirme döneminde de ... lira hasılatın
gizlenmiş olacağı, bu miktardan yazar kasa fişiyle satılan ... lira
düşüldükten sonra kalan miktarın kayıt dışı bırakılan hasılat olduğu
görüşüyle yapılan tarhiyata karşı açılan davada, yaptırılan bilirkişi
incelemesi sonucunda verilen raporda, kaydi envantere konu olan on çe-
şit emtianın yedisinde fark saptandığı ve ortalama satış fiyatları
gözönüne alınarak ... lira hasılat belirlendiği, yükümlünün yıl içinde
... lira tutarında perakende satış yaptığı ve bulunan hasılat farkı-
nın, sözü edilen perakende satış tutarı içinde yer aldığı kanaatine
varıldığı, dolayısıyla herhangi bir matrah farkı kalmadığının belir-
tildiği, mahkemelerince de, bu tespitler yerinde görüldüğünden, kayıt
ve beyan dışı bırakılan hasılat bulunmadığı gerekçesiyle tarhiyatın
kaldırılmasına karar vermiştir.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz başvurusunu inceleyen Danış-
tay Üçüncü Dairesi, ... günlü ve 1995/3564 sayılı kararıyla; yükümlü-
nün çok çeşitli emtia satışı yaptığı, bunlardan on çeşidinin seçilerek
üzerinde kaydi envanter yapılması ve kayıt dışı kaldığı saptanan hası-
latın, orantı yoluyla diğer mallara teşmili ve toptan satılan emtia a-
yırımı yapılmadan, tüm satışlara ortalama kar nispeti uygulanmak sure-
tiyle kayıt dışı hasılat hesabı yapılmasında isabet görülmediği ancak,
bilirkişi tarafından kaydi envanteri konu olan on çeşit emtiadan kayıt
dışı kaldığı belirlenen ... liranın, yazar kasa fişi ile perakende sa-
tılan emtiadan sağlanan ... liranın içinde olduğunun kabulüne olanak
bulunmadığı, bu bakımdan perakende satılan tüm malların satış tutarı
olan ... lira satış hasılatının ne kadarının kaydi envanteri yapılan
on çeşit malın satışından sağlandığı saptanmadan bilirkişi raporu esas
alınarak tarhiyatın tamamının kaldırılması yolundaki kararda hukuka
uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle mahkeme kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Hatay 1.Vergi Mahkemesi, 1996/155 sayılı
kararıyla ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçeye ek o-
larak; esas itibarıyla sağlıklı bir kaydi envanterin faturalı satışlar
için yapılabileceği, halbuki inceleme elemanınca yapılan kaydi envan-
terde, perakende satışların da dikkate alınması ve ödeme kaydedici ci-
hazla satılan emtiaların cins ve türünün ayrıca belirtilmemesi nede-
niyle, bilirkişi raporu ile tespit edilen hasılat farkının perakende
satıştan elde edilen hasılatın içinde bulunduğu kanaatine varıldığı,
nitekim aynı matrah farkıyla ilgili olarak davacı adına yapılan katma
değer vergisi tarhiyatlarının mahkemelerince kaldırılması yolundaki
karara karşı yapılan temyiz başvurularının Danıştay Onbirinci Dairesi-
nin ... günlü ve ... sayılı kararlarıyla reddedildiği gerekçesiyle ilk
kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiş, ince-
leme raporu ile yapılan tespitler yinelendikten sonra tarhiyatın yasa-
ya uygun olduğu ileri sürülerek bozulması istenmiştir.
Davacı adına 1990 takvim yılı için resen salınan kaçakçılık ce-
zalı gelir vergisi ve fonun kaldırılması yolundaki vergi mahkemesi ıs-
rar kararı temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 134 üncü maddesinde vergi ince-
lemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştı-
rıp, tespit etmek ve sağlamak olduğu belirtilmiş, 193 sayılı Gelir
Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde ise gerçek kişilerin bir takvim yı-
lında elde ettikleri kazanç ve iratların gerçek ve safi miktarının ge-
lir vergisine tabi olduğu kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; toptan ve perakende gıda maddesi ve
bakkaliye emtiası alım satımı yapan yükümlünün 1990 takvim yılına i-
lişkin işlemlerinin incelendiği, örnekleme yoluyla seçilen ve iki tür
yağ, toz şeker, pirinç, dört tür bisküvi ve kibrite ait envanter fark-
ları gözönüne alınarak, kayıt ve beyan dışı bırakıldığı belirlenen
farkın envanterde yer alan tüm emtiaya teşmili yoluyla saptanan matrah
farkı üzerinden adına davaya konu yapılan tarhiyatın uygulandığı anla-
şılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanununun 2 nci maddesi karşısında, resen tarh
yöntemi ile uygulanan tarhiyata ilişkin matrahın, vergi incelemesine
yetkili olanlarca ve gerçeğe en yakın miktarıyla saptanması gerekmek-
tedir.
Toptan ve perakende ticaret yapan davacının, bu iki tür satış-
tan aynı düzeyde kar sağlaması beklenemeyeceği halde, toptan ve pera-
kende satılan emtianın maliyet bedelleri ayrı ayrı belirlenmemiştir.
Diğer yönden, matrah farkına esas alınan ve örnekleme yolu ile seçil-
diği belirtilen emtianın, davacı tarafından satışa sunulan yüzlerce
tür emtiayı temsil etme niteliğine sahip olmadığı da açıktır. Genel o-
larak bu yönleriyle dahi Vergi Usul Kanununun 134 üncü maddesinde a-
çıklanan amacı gerçekleştirmeye elverişli olmayan inceleme raporu ve
tespitler, davacının dönem kazancının gerçeğe en yakın miktarıyla sap-
tanmasına da elverişsizdir. Tarhiyatın kaldırılması yolundaki kararda
açıklanan nedenlerle hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:100)
|