|
DAR MÜKELLEFİYETE TABİ KURUMLARDA ANA MERKEZİN VEYA TÜRKİYE DIŞINDAKİ
ŞUBELERİN YAPTIĞI TANITIM, REKLAM, HABERLEŞME VE REZERVASYON GİDERLERİ
NİN KURUM KAZANCININ TESBİTİNDE GİDER OLARAK KABUL EDİLEMEYECEĞİ VE
GELECEK YILLARDA ÖDENME İHTİMALİ BULUNAN KIDEM TAZMİNATLARI İÇİN BİLAN
ÇONUN AKTİFİNDE KARŞILIK AYRILAMAYACAĞI HK.
İhtirazi kayıtla verilen beyanname üzerinden salınan vergileri onayan
Mahkeme kararı, yükümlü kurum tarafından temyiz edilmiştir.
5442 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15.maddesinde, kurum kazancının
tesbitinde hangi indirimlerin yapılmasının kabul edilmeyeceği 7 bent
halinde sayılmış ve 5.bentte, dar mükellefiyete tabi kurumların ana
merkezin veya Türkiye dışındaki şubelerin giderlerine veya zararlarına
iştirak etmek üzere ayrılan hisselerin, kurum kazancının tesbitinde ka
bul edilmeyecek indirimlerden olduğu belirtilmiştir.
Bu hüküm nedeniyle, milli pazarlama payı olarak ödenen ve ana merkezin
yaptığı reklam tanıtım, haberleşme ve rezervasyon giderleri karşılığı-
nı oluşturduğu ileri sürülen ve hasılatın %1,2;sinden ibaret ... lira-
nın matrahta bırakılması zorunludur.
Hangi zararlar için bilançonun pasfinde karşılık ayrılabileceği ve bu
karşılıkların kayıtlı değerleriyle pasifleştirilerek değerleneceği,
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 288.maddesinde hükme bağlanmıştır. Bu
maddede "Hasıl olan veya husulü beklenen fakat miktarı katiyetle kesti
rilmeyen ve teşebbüs için bir borç mahiyeti arz eden belli bazı zarar-
ları karşılamak maksadıyla hesaben ayrılan meblağlar.." karşılık ola-
rak tanımlanmıştır.
Yasa koyucu doğmuş veya doğması beklenen ve miktarı kesin olarak sap-
tanmayan her türlü zarar için karşılık ayrılmasını öngörmemiştir. Bi-
lançonun pasifinde karşılık ayrılmak suretiyle ve mukayyet değeriyle
pasifleştirerek değerlenebilecek zararların, teşebbüs sahibi yönünden
borç niteliğini taşıması gerekmektedir.
Gelecek yıllarda ödenme ihtimali bulunan kıdem tazminatlarının, Vergi
Usul Kanununun 288.maddesinde değinilen türden bir borç niteliğini ta-
şıdığı düşünülemez. Zira 1475 sayılı İş Kanununun 1927 sayılı Yasanın
1.maddesiyle değişik 14.maddesinde, bu kanuna tabi işçilerin hizmet
akitlerinin; işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan
haller ve benzeri nedenler dışında feshi, işçi tarafından bildirimsiz
fesih hakkının kullanılarak feshi, muvazzaf askerlik hizmeti yahut da
işçinin bağlı bulunduğu Kanunla kurulu kurum veya sendikalardan yaşlı-
lık, emeklilik, malüllük aylığı ya da toptan ödeme olmak amacıyla fes-
hi nedeniyle işçiye kıdem tazminatı ödeneceği hükme bağlanmıştır.
Hizmet sözleşmesinin ne zaman ve hangi nedenle sona ereceği ve kıdem
tazminatı almaya hak kazanıp kazanamayacağı belli olmayan işçi için,
bir takvim yılı sonu itibariyle hesaplanan kıdem tazminatının, bu ne-
denlerle işveren yönünden borç niteliği taşıdığını kabule olanak yok-
tur.
Vergi Usul Kanununun 323/4.maddesinde, veresiye üzerine geniş müşteri
kitlesiyle muamelede bulunan tüccarların, şüpheli alacak ortalamasını
son hesap döneminde aynı mahiyetteki alacaklara uygulamak suretiyle
ayıracakları miktarlar içinde değerleme gününün tasarruf değerine göre
pasifte karşılık ayıracak tüccarların esasen işlemlerinin veresiye üze
rine olması, arızi olarak peşin ödeme ile çalışması amaçlanmış olup,
temyiz başvurusunda bulunan dar mükellef otel işletmesinde bu nitelik-
lerin varlığından söz etmek mümkün değildir.
Bu nedenlerle, temyiz isteminin reddine karar verildi.
MUHALEFET OYU:
Mükellef kurum tarafından reklam, tanıtım, haberleşme ve rezervasyon
hizmetleri karşılığı olarak ... Boston merkezine ödenen uyuşmazlık ko-
nusu meblağ, mükellef kurumun İstanbul İşletmesince yurt dışında yaptı
rılan belirli hizmetlerin karşılığıdır. Bu hizmetler ... Otelince ku-
rum merkezine değilde başka bir dış kuruluşa yaptırılmış olsa idi bu
ödemenin yapılması gerekirdi. Bu ödemenin kurum merkezine yapılmış ol-
ması hizmetin ve ödemenin niteliğini değiştirmez. Dünyanın belirli mer
kezlerinde kurulu bir otel zincirinin belirli bir işletme ve hizmet an
layışı içinde yönetilmesi gereği yapılan bu ödemelerin ticari kazan-
cın elde edilmesi için yapılan giderler olarak kabulü zorunludur.
Diğer taraftan Türkiye Cumhuriyetince yabancı kurumlarla yapılan tica-
ri ve mali sözleşmeler ile hükümetce tasvib edilen ticari ve mali söz-
leşmelerin getirdiği yorumların milli vergi hukuku uygulanmasında göz-
önünde tutulması gereklidir ve dış ekonomik ilişkileri ilgilendiren
konularda bakanlar kurulunun taahhüt ve yorumları bütün devlet organla
rını bağlayıcı niteliktedir. Mükellef kurum ile ... Otelcilik A.Ş.ara-
sında imzalanan ve Bakanlar Kurulunca onaylanan sözleşme gereği ...
Otelince yurt dışında yaptırılan hizmetler karşılığı milli pazarlama
payı adıyla ödenen masrafların tediyesi devletin koruyuculuğu ve güven
cesi altındadır. Bu masraflar vergi matrahından düşülmesini önleyecek
yorumlar iç ve dış ekonomik ilişkilerde gerekli olan hukuki güvenliği-
ni zedeleyici niteliktedir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle Kurumlar Vergisi Kanununun 15.maddesinin
3/b bendi olayda uygulanamayacağından ve bu uygulama milletlerarası
taahhütlere aykırı bulunduğundan milli pazarlama payından çıkan matrah
farkı için davanın kabulü gerekir.
KARŞI OY:
1475 sayılı İş Kanunun değişik 14.maddesinde kıdem tazminatı fonunun
yasayla kurulacağı öngörüldüğünden ve bu yasada henüz çıkarılmadığın-
dan müstakbel kıdem tazminatına karşılık Vergi Usul Kanununun 288.mad-
desine göre belirli meblağların pasifleştirilmesine imkan yoktur. Bu
sebebten kararın bu bölümüne sonuç olarak katılmakla beraber yukarıda-
ki gerekçelerle bu bölümün gerekçesine karşıyım.
(DAN-DER; SAYI:56-57)
BŞ/YÖ
|