|
|
Dairesi
Vakıfların çeşitli adlar altında, üyelerine veya üyelerinin mirasçılarına yaptığı ödemelerin, Veraset ve İntikal, Kurumlar, Gelir ve Damga Vergisi karşısındaki durumu.
|
|
|
Karar No
0
|
|
|
Esas No
0
|
|
|
Karar Tarihi
01-01-2000
|
|
|
Maliye Bakanlığı Özelgesi
Tarih : 22.12.2000
Sayı : B.07.0.GEL.0.62/620861/62145
Vakıfların çeşitli adlar altında, üyelerine veya üyelerinin mirasçılarına yaptığı ödemelerin, Veraset ve İntikal, Kurumlar, Gelir ve Damga Vergisi karşısındaki durumu.
İlgide kayıtlı yazınızda sorulan hususlara ilişkin Bakanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır:
1. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ: 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinin (a) bendinde, amme idareleri, emekli ve yardım sandıkları, sosyal sigorta kurumları, umumi menfaate hadim cemiyetler, siyasi partiler ve bunlara ait olan veya bunların aralarında kurdukları teşekküllerden kurumlar vergisine tabi olmayanlar, (b) bendinde de, yukarıdaki fıkrada sayılanlar dışında kalan hükmi şahıslara ait olup umumun istifadesi için ilim, araştırma, kültür, sanat, sıhhat, eğitim, din, hayır, imar, spor gibi maksatlarla kurulan teşekküllerin veraset ve intikal vergisinden muaf tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un 4. maddesinin (f) bendinde ise 3. maddenin (a) ve (b) fıkraları kapsamına giren şahısların statüleri gereğince maksatları içinde usulüne uygun olarak yaptıkları yardımlar, (g) bendinde ise amme idare ve müesseseleri ve 3659 sayılı Kanuna tabi müesseseler ve amme menfaatlerine hadim cemiyetlerden veya emekli sandıklarından (veya bu mahiyetteki kurumlardan) dul ve yetimlere bağlanan aylıklarla bu aylıklar dışında verilen emekli ikramiyeleri ile dul ve yetim evlenme ikramiyeleri ve hizmet sürelerini doldurmamış bulunanların dul ve yetimlerine aylık yerine toptan yapılan ödemeler ve harb malulleriyle şehit yetimlerine tekel bey’iyelerden ödenen paralar veraset ve intikal vergisinden istisna edilmiştir.
Bu hükümlere göre, Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinin (a) ve (b) bentlerinde sayılan kurum ve kuruluşlar, kendilerine yapılacak bağış ve yardımlar dolayısıyla veraset ve intikal vergisinden muaftır. Ayrıca, söz konusu kurum ve kuruluşlarca yapılan ve 4. maddenin (f) bendi kapsamına giren yardımlarla aynı maddenin (g) bendinde sayılan kuruluşların hak sahiplerine yapmış oldukları ödemeler de veraset ve intikal vergisinden istisnadır.
Ancak, Ziraat Bankası Personeli Vakfı, 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinin (a) ve (b) bendinde belirtilen teşekküllerden olmadığı gibi 4. maddenin (g) bendi kapsamına da girmediğinden, vakıf üyelerinin ölümü üzerine mirasçılarına yapılan ödemelerin, veraset ve intikal vergisine tabi tutulması gerekir.
2. KURUMLAR VERGİSİ : Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinin D bendiyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, verginin mükellefi sayılmış dernek ve vakıflar ise tüzel kişiliği itibariyle mükellefiyete alınmamıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinde de, dernek ve vakıflara ait veya bağlı olup bu Kanun’un 4. maddesinde yazılı şartlara haiz bulunan işletmelerin dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanun’un 4. maddesinde, ’Devlete, özel idarelere, belediyelere ve diğer kamu idarelerine ve müesseselerine ait ve tabi olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci maddenin (A) ve (B) işaretli bentleri haricinde kalan ticari, sınai ve zirai işletmeler iktisadi kamu müesseseleridir.
Bunların kazanç gayesi gütmemeleri, faaliyetin kanunla tevdi edilmiş görevler arasında bulunması, tüzel kişiliklerinin olmaması, müstakil muhasebeleri ve kendilerine tahsis edilmiş sermayelerinin veya işyerlerinin bulunmaması mükellefiyetine tesir etmez.’ denilmektedir.
Vakfın üyelerine faizle destek kredisi, konut kredisi ve araba kredisi kullandırması ticari faaliyet kapsamında olduğundan bu faaliyetler vakfa bağlı iktisadi işletme oluşturacaktır. Bu durumda anılan iktisadi işletmenin kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesisi gerekir.
3. GELİR VERGİSİ KANUNU : 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/1. maddesinde, ’Ölüm, sakatlık, hastalık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yapılan yardımlar’ gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Buna göre, vakıf üyelerine; ana, baba, eş ve çocuğunun ölümü nedeniyle verilen tazminat ve yapılan yardımların gelir vergisinden müstesna tutulması gerekmektedir.
Ancak, vakıf üyelerinin kendisinin ölümü halinde, varislere yapılan yardım ve ödenen tazminatlar Gelir Vergisi Kanunu’nun uygulama alanına girmemektedir.
Diğer taraftan, Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/3. maddesinde, ’Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gereğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar ile on yıl süre ile prim veya aidat ödenmiş olmak kaydıyla Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan sigorta şirketleri ve yardım sandıkları tarafından iade olunan mevduat veya toptan yapılan ödeme tutarı (Kamu idare ve müesseseleri ile kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumları dışında kalan tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım sandıkları tarafından ödenen tazminat, yardım ve toptan yapılan ödemeler en yüksek Devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede gerek muhtelif emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım sandıklarından gerek aynı emekli sandığı ile sigorta şirketleri ve yardım sandıklarından muhtelif zamanlarda alınan ikramiye, tazminat ve toptan yapılan ödemeler topluca dikkate alınır.) nın gelir vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu hükme göre, on yıl süre ile prim veya aidat ödemiş olmaları kaydıyla, emekliye ayrılan vakıf üyelerine yapılacak olan ve maddede sayılan ödemeler toplamının, ödemenin yapıldığı dönemde en yüksek devlet memuruna (Başbakanlık Müsteşarına) ödenen en yüksek ikramiye tutarı kadar olan kısmının vergiden istisna edilmesi, bu tutarı aşan kısmın ise Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 94, 103 ve 104. maddeleri uyarınca ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekmektedir.
4. DAMGA VERGİSİ KANUNU : Bilindiği üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (1) sayılı tablonun IV Makbuzlar ve diğer kağıtlar bölümünün 1/1 fıkrası ile ’Maaş, ücret, gündelik, huzur hakkı, aidat, ihtisas zammı, ikramiye, yemek ve mesken bedeli, harcırah, tazminat vesaire gibi her ne ad ile olursa olsun hizmet karşılığı alınan paralar için verilen makbuzlar ile bu paralar nakden ödenmeyerek kişiler adına açılmış veya açılacak cari hesaplara nakledildiği veya emir ve havalelerine tediye olunduğu takdirde nakli veya tediyeyi temin eden kağıtların’ binde 6 nispetinde damga vergisine tabi olacağı hükme bağlanmış, sözü edilen Kanuna ekli muafiyet ve istisnalara ilişkin (2) sayılı tablonun I –Resmi işlerle ilgili kağıtlar bölümünün C/7. fıkrasında ise ’Emekli, dul ve yetim maaş ve ikramiyeleri tahsisine ve alındığına dair her türlü kağıtlar’ damga vergisinden istisna edilmiş, bulunmaktadır.
Bu hükümlere göre, Vakfınızca üyelerinize yapılan ödemelerin ücret olması halinde binde 6 nispetinde damga vergisine tabi tutulması, emekli maaşı olarak nitelendirilmesi halinde ise damga vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, 488 sayılı Kanunda; destek, araba ve konut kredileri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtların damga vergisinden istisna edileceğine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmadığından söz konusu krediler ile ilgili olarak düzenlenecek kağıtların 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun II/a fıkrası hükmüne göre damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir.
Düzenlenen kredi sözleşmelerinde, damga vergisi matrahı ise kredi ve faiz miktarlarının ayrı ayrı hesaplanması mümkün olmayacak şekilde borç toplam olarak tek bir kalem halinde gösterilmişse mezkur toplam olacaktır.
Ancak, kredi sözleşmelerinde faiz sadece yazınızdaki gibi nispet olarak gösterilmişse damga vergisi matrahı kredi tutarı olacaktır.
|
|