|
|
Dairesi
Yolcu ve yük taşımacılığında götürülük dereceleri kendi yetiştirdiği ürünleri seyyar olarak ve pazar takibi suretiyle satan çiftçiler ile esnaf muaflığından yararlananlarla 95/6430 Sayılı B.K. Kararının uygulaması.
|
|
|
Karar No
0
|
|
|
Esas No
0
|
|
|
Karar Tarihi
01-01-2000
|
|
|
Maliye Bakanlığı Genel Yazısı
Tarih : 17.04.1995
Sayı : B.07.0.GEL.0.44/44121
Yolcu ve yük taşımacılığında götürülük dereceleri kendi yetiştirdiği ürünleri seyyar olarak ve pazar takibi suretiyle satan çiftçiler ile esnaf muaflığından yararlananlarla 95/6430 Sayılı B.K. Kararının uygulaması.
Bakanlığımıza intikal eden olaylardan yolcu ve yük taşımacılığı faaliyeti ’ie uğraşan mükelleflerin götürülük dereceleri ve 01.04.1995 tarihli ve 22245 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uygulaması ile ilgili olarak bazı tereddütlerin doğduğu anlaşılmış ve aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür. ,
Ayrıca, gerek bu konular ile ilgili 06.04.1995 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 183 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen esasların ve gerekse aşağıda belirtilen hususların uygulanmasında, mükelleflerin faaliyette bulundukları yörelerin ekonomik özellikleri, iş yerlerinin durumu ve iş hacimlerinin dikkate alınacağı tabiidir.
1) Yolcu ve Yük Taşımacılığı Faaliyeti ile Uğraşan Götürü Usule Tabi Mükelleflerin İntibak Ettirileceği Götürülük Derecesi:
Bakanlığımıza intikal eden olaylardan yolcu ve yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan mükelleflerin intibak ettirildikleri dereceler konusunda uygulama birliğinin sağlanması amacıyla, aşağıda belirtilen esaslara göre işlem yapılması uygun görülmüştür.
a) Taksi işletmelerinde:
Türkiye genelinde taksi işletmeciliği faaliyeti ile uğraşan mükellefler, 2 ve daha aşağı derecelere intibak ettirilecektir.
Bu bakımdan istanbul, Ankara ve izmir illerinin büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan taksi işletmecilerinden; araçlarının yaşı 15 arasında olanların 2.dereceye, 611 arasında olanların da 3. dereceye intibak ettirilmesi uygun görülmüştür. Daha yaşlı araçlarla faaliyette bulunanlar ise, araçlarının yaşları dikkate alınarak daha düşük derecelere intibak ettirilebileceklerdir.
Yukarıda belirtilen illerin büyükşehir belediye sınırları dışında kalan yerler ile diğer illerde faaliyette bulunan taksi işletmecilerinde ise, bu araçların yaş grupları ve çalıştıkları il ve ilçelerin ekonomik özelliklerine göre 2 ve daha aşağı derecelere intibak ettirilmesi uygun görülmüştür.
Öte yandan, taksidolmuş işletmelerinde de yukarıda belirtilen esaslara göre ve çalışılan güzergahın durumu da dikkate alınarak 2 ve daha aşağı derecelere intibakı yapılacaktır.
b) Minibüs, Otobüs ve Benzeri İşletmelerde:
istanbul, Ankara ve İzmir illerinin büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunan minibüs işletmesi olan mükelleflerden; araçların yaşı 110 arasında olanlar 1. dereceye, 11 ve daha yukarıda yaşta olanlar ise 2. dereceye intibak ettirileceklerdir.
Yukarıda belirtilen illerin büyükşehir belediye sınırları dışında kalan yerler ile diğer il ve ilçelerde minibüs, midibüs ve otobüslerin yaşları, yolcu taşıma kapasiteleri ve çalıştıkları yörenin özelliklerine göre gerekli derecelere intibakları yapılabilecektir.
Öğrenci veya personel taşımacılığı işi ile iştigal eden minibüs, midibüs ve otobüs işletmecilerinde ise araçların yaşları, kapasiteleri ve çalıştıkları okul, kreş ve diğer kurum ve kuruluşlara yapılan bu tür işlerin özellikleri dikkate alınarak derece intibakları yapılacaktır.
c) Yük Taşımacılığı Yapanlarda:
Türkiye genelinde yük taşımacılığı yapanlarda ise araçların yaş, istiap haddi ve faaliyette bulunulan yerin özelliklerine göre, aşağıda belirtilen şekilde derece intibakı yapılacaktır.
ARACIN
GOTURULUK DERECESİ
istiap Haddi
Yaşı’,,^,’;,.i,:.:::,
istanbul, Ankara ve izmir Büyükşehir Belediye Sınırları
içinde :„.::::l;;.;^,;:•slte::
Diğer Yerlerde
5001 kg ve daha yukarı
110
1
1 veya daha aşağı dereceler
5001 kg ve daha yukarı
11 ve daha yukarı
2
2 veya daha aşağı dereceler
15015000 kg
115
1
1 veya daha aşağı dereceler
15015000 kg
610
2
2 veya daha aşağı dereceler
15015000 kg
11 ve daha yukarı
3
3 veya daha aşağı dereceler
1500 kg’a kadar olan
15
2
2 veya daha aşağı dereceler
1500 kg’a kadar olan
610
3
. 3 veya daha aşağı dereceler
1500 kg’a kadar olan
11 ve daha yukarı
4
4 veya 5. dereceler
2) Gıda Maddelerinin Seyyar Olarak veya Pazar Takibi Suretiyle Satışım Yapanlar
01.04.1995 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile büyükşehir belediyesi olan illerin (Diyarbakır ve Erzurum hariç) mücavir alan sınırları da dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde emtia alımsatımı ile uğraşan mükellefler, 01.05.1995 tarihinden itibaren götürü vergilendirme usulü kapsamından çıkartılmış ve buna ilişkin açıklamalar 06.04.1995 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 183 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılmıştır.
Bakanlığımıza intikal eden olaylardan; kendilerinin yetiştirdikleri zirai ürünleri seyyar olarak veya pazar takibi suretiyle satan çiftçilerle esnaf muaflığından yararlananların yukarıda belirtilen düzenlemeler karşısındaki durumlarında tereddüte düşüldüğü anlaşılmıştır.
Bunlar hakkında aşağıda belirtilen açıklamalara göre işlem yapılacaktır.
a) Çiftçilerin Kendi Ürünlerini Satışı:
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesinde zirai faaliyet; ’arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalihi, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşımasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.’ şeklinde tanımlanmış ve bu faaliyet sonucu istihsal olunan maddelere de mahsul denileceği açıklanmış bulunmaktadır.
Ayrıca, satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhaların zirai faaliyet safhasında kalacağı hükme bağlanmıştır.
Çiftçilerin ürettikleri zirai ürünleri mahalle aralarında veya pazar takibi suretiyle satmaları halinde, bu faaliyet de zirai faaliyetin bir parçası olup, ticari nitelikte sayılmaması gerekir.
Bu nedenle, münhasıran, kendi ürettiği zirai .ürünleri seyyar olarak veya pazar takibi suretiyle satanlar, çiftçi olmaları nedeniyle 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında değerlendirilmeyecektir.
b) Esnaf Muaflığından Yararlananların Durumu:
Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesinde esnaf muaflığından yararlanmaya ilişkin şartlar belirtilmiştir. Maddede, emtia ticareti île uğraşanlardan, motorlu nakil vasıtası kullanmamak şartı ile gezici olarak yiyecek, giyecek ve bakkaliye maddelerim satanların da bu muaflıktan yararlanacakları hükme bağlanmıştır. Ancak, yiyecek, giyecek ve bakkaliye eş/aaimn pazar takibi suretiyle satışım mutat meslek haline getirenlerin, bu muaflıktan yararlanamayacakları öngörülmüştür.
Buna göre, yiyecek, giyecek ve bakkaliye maddelerinin satışım ilgili belediyelerden yer tahsis edilmeksizin ve mutat meslek haline getirmeden yapanların, Gelir Vergisi Kanunu’nun 48. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentlerinde belirtilen yıllık alış ve satış haddinin yarışım aşmamak kaydıyla, esnaf muaflığından yararlandırılmaları gerekmektedir.
Esnaf muaflığından yararlanan bu kimseler de 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamına girmeyeceklerdir.
c) Mutad Meslek Olarak Pazar Takibi Suretiyle Emtia AlımSatımı Yapanlar:
Yukarıda belirtilen kimseler dışında kalan ve belediyelerden yer tahsis edilmek suretiyle sürekli olarak ve mutat meslek halinde, pazar takibi suretiyle emtia alım satımı yapanların ise 183 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde açıklandığı üzere 01.05.1995 Tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilmeleri gerekmektedir.
3) Motorlu Taşıtların Her Türlü Bakım ve Onarım İle Uğraşanlar:
95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarımım yapanlar, 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirme kapsamına alınmıştır.
Bu mükelleflerle ilgili otarak Bakanlığımıza intikal eden olaylardan, bazı mükelleflerin motorlu araçların bakım ve onarımım, kendi işletmelerine ait yedek parça veya diğer malzemeleri kullanmak suretiyle yaptıkları, bazı mükelleflerin ise bakım ve onarımı işini, yedek parça ve diğer malzemeyi müşterinin getirmesi suretiyle sadece işçilik şeklinde yaptıkları, bu mükelleflerden hangilerinin gerçek usule alınacağı konusunda tereddütlerin doğduğu anlaşılmıştır.
Buna göre, 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamına, motorlu taşıtların bakım ve onarımım, kendi işletmelerinde bulunan yedek parça veya diğer malzemeleri kullanmak şartıyla yapan mükellefler girecektir.
Diğer bir ifade ile sözkonusu Bakanlar Kurulu Kararı kapsamına.yedek parça ve malzeme müşteriye ait olarak, sadece işçilik almak suretiyle motorlu taşıtların bakım ve onarım işiyle uğraşan mükellefler girmeyecektir.
4) Seyyar Olarak Köfte, Ciğer, Kokoreç ve Benzeri Yiyecek Maddesi Satanlar:
183 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin ’5/e’ Bölümünde, ’Lokanta ve Benzeri Hizmet işletmelerini İşletenlerden hangilerinin 01.05.1995’den itibaren gerçek usule alındığı açıklanmıştır.
Bakanlığımıza itikal eden olaylardan; tatlı, börek, köfte, ciğer, kokoreç, sandviç, şıra, turşu ve benzeri gıda maddelerim bir işyeri açmaksızın seyyar olarak satanlarla, söz konusu yiyecek ve içecek maddelerini işyerlerinde servis yapmaksızın satanların da gerçek usule alınıp alınamayacağı konusunda tereddütlerin olduğu anlaşılmıştır.
.183 seri no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin ’5/e’ bölümünde açıklanan, söz konusu maddeleri kendi işletmelerinde servis yapmak suretiyle satanların, 95/6430 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında değerlendirilerek 01.05.1995 tarihinden itibaren gerçek usule alınacağı açıklanmıştır.
Buna göre, tatlı, börek, köfte, ciğer, kokoreç, sandviç, şıra, turşu ve benzeri maddeleri, bir işyeri açmaksızın seyyar olarak satanlarla bu gibi maddeleri kendi işyerinde yaygın olarak servis yapmadan satan mükelleflerin ise götürü usulde vergilendirilmesine devam edileceği tabiidir.
5) İşyeri Değiştiren Mükelleflerde Esas Alınacak Emlak Vergi Değeri île Yıllık Kira Bedeli:
Bakanlığımıza intikal eden olaylardan, bazı mükelleflerin faaliyette bulundukları işyerlerini değiştirerek, başka bir işyerinde aynı veya farklı neviden iş yaptıkları, yeni taşındıkları işyeri bakımından götürü usule tabi olmaya ilişkin şartları topluca taşıdıkları, ancak eski işyerleri bakımından işyeri emlak vergi değeri veya işyeri emlak vergi değerinin belli olmaması halinde dikkate alınan işyeri yıllık kira tutarı şartım ihlal edenlerin, götürü vergilendirme usulünden yararlandırılıp yararlandırılmayacakları konusunda tereddütlerin doğurduğu anlaşılmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 50. maddesinin 1. fıkrasında, ’Götürü usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı basından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler...’ denilmiştir.
Bu hükme göre, takvim yılı içinde işyeri emlak vergi değeri veya bunun belli olmaması halinde dikkate alınan işyerinin yıllık kira tutarı şartım ihlal edenler, ertesi takvim yılı basından itibaren gerçek.usule geçeceklerdir.
Takvim yılı içinde işyerinin emlak vergi değerini veya işyerinin yıllık kira tutarı şartım ihlal etmekle birlikte, işyerini değiştirmek suretiyle yeni bir işyerine taşınan mükellefler yeni işyerinde, 31 Aralık tarihi itibariyle götürü usule tabi olmaya ilişkin şartları topluca taşımaları kaydıyla, ertesi takvim yılında da götürü usulden yararlanmaya devam edeceklerdir.
|
|